تلویزیون نفت

گفت‌و‌گو با دکتر جمشید پژویان، اقتصاددان و استاد دانشگاه علامه طباطبایی

نباید به ثروتمندان یارانه داد

وقتی شما قیمت بنزین و سوخت را متعادل و قیمت نسبی را اصلاح کنید، در نتیجه اگر قرار است یارانه هدفمند شود، این یک گام بزرگ در جهت هدفمندکردنش است. بسیاری از کالاهایی که یارانه‌های بسیار بالایی به آنها تعلق می‌گیرد، کالاهایی هستند که بیشتر مورد استفاده گروه‌های ثروتمند جامعه هستند. من در مورد مثلاً یارانه نان، که این بررسی را در زمان آقای هاشمی دو طرح تحت عنوان «بررسی اقشار آسیب‌پذیر» انجام دادم، به این نتیجه رسیده بودم که گروه‌های بسیار فقیر جامعه حدود 30 تا 35 درصد هزینه‌شان روی نان است، در صورتی که گروه ثروتمندان به زحمت به یکی یا 2 درصد می‌رسید. اگر نان گران می‌شد به کسانی که فقیرتر و کم‌درآمدتر هستند صدمه می‌رسید. به همین دلیل توصیه کردم هرگز یارانه نان را قطع نکنند بلکه این را به طریق دیگری هدفمند کنند. حالا روشی که گفتم خارج از حوصله است. من توضیح داده بودم و مشخص کرده بودم، به خصوص برای مرحوم دکتر محسن نوربخش که تاحدودی آشنا و دوست بود، ایشان هم اقتصاددان بسیار خوب و وارد به مسائل اقتصاد ایران بودند.

هدفمندی یارانه‌ها برای ایجاد رفاه اقتصادی بود؟

خبرنگار: از صحبت‌های شما این‌طور برداشت کردم- اگر برداشت من درست باشد- در واقع شما صحبت از واقعی شدن قیمت انرژی در ایران می‌کنید برای اینکه بشود از آن منبعی که صرفه‌جویی می‌شود برای رفاه اقتصادی و برای کل اقتصاد کشور استفاده شود.

قطعاً.

خبرنگار: آیا آن اتفاق افتاده است؟

مهم‌ترین قسمت این است که وقتی انرژی ارزان در اختیار قرار می‌دهید، تکنولوژی شما هم به سمت انرژی‌بری می‌رود. در یکی از سخنرانی‌هایم- اگر اشتباه نکنم- در استانداری اصفهان در خصوص اصلاح قیمت‌های نسبی هدفمندی یارانه‌ها در همان زمان خودش [سخنرانی] داشتم- یکی از کسانی که صاحب صنعت بود از من پرسید: «صد واحد انرژی برای یک کیلو نخ نیاز دارم، اگر قیمت‌ها گران شود چطور می‌شود؟» من با تعجب گفتم: «یعنی تمام دنیا به این صورت است که برای یک کیلو نخ است!» گفت: «نه در ژاپن با 25 واحد انرژی هم می‌شود چنین کاری کرد.» من ادامه ندادم بگویم چرا آن را از ژاپن نیاوردی، چون او یک آدم بیزینس‌من عاقلی بود. وقتی انرژی مفت در اختیارش می‌‌گذاری چرا باید 10 یا 20 میلیون دلار بدهد و ماشین‌آلاتی را بیاورد که آن‌چنان فایده‌ای ندارد.

جای بهره‌وری کجاست؟

خبرنگار: در اینجا پای بهره‌وری هم به میان می‌آید…

دقیقاً همین‌طور است. شما وقتی این قیمت‌های نسبی را اصلاح کردید، این صنایع ما که همه انرژی‌بر هستند، به سمت صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌روند. وقتی که قیمت بنزین را اصلاح کردید، سازندگان اتومبیل ما می‌روند به سمت تولید اتومبیل‌هایی که صرفه‌جویی در مصرف بنزین دارند و در حال حاضر همان‌گونه که دنیا به سرعت می‌رود استفاده از انرژی خورشیدی و انرژی‌های تجدیدپذیر است.

ما با وجودی که اتفاقاً تمام این امکانات را داریم، ما نه تنها کشوری هستیم که جزو چند کشور اولِ صاحب انرژی فسیلی و نفت بودیم، خوشبختانه در مورد سولارانرژی هم کشور ما دارای امکانات بسیاری است. در ایران صحراهای بزرگی داریم که برای مصرف انرژی‌ خورشیدی به کار می‌روند.

در اروپا به این نتیجه رسیدند باید روی پشت‌بام ها بگذارند، آن هم فقط برای انرژی یک طبقه کافی است، اگر چند طبقه باشد نمی‌توانند تمام طبقات را پر کنند. در صورتی که کشوری مثل ایران [این‌طور نیست] همان‌طور که مراکش مدت‌هاست شروع کرده و به نظر من به زودی به جایی می‌رسد که صادرکننده سولارانرژی (انرژی خورشیدی) خواهد بود. ولی ما به دلیل ارزان قرار دادن بنزین، نه دولت به فکر افتاد که به سمت تولید انرژی خورشیدی برود، نه بخش خصوصی‌ای آمد، نه فشاری در این جهت بود.

ببینید چقدر منابع را از دست دادیم و هدر دادیم؟ چرا کشور ما که همه امکانات را دارد از نظر منابع طبیعی، از نظر ثروت انسانی، این همه دانشمندان بزرگی که در این کشور تولید شده‌اند و می‌توانند به بخش تولید کمک کنند، چرا در رتبه‌ها، به جای اینکه جزو 10 کشور اول دنیا باشیم، جزو 10، 20 کشور آخر دنیا قرار داریم؟!

منبع: اعتماد آنلاین