اخراج جان بولتون، پای نفت در میان است؟

دونالد ترامپ طی سه سال، سه مشاور امنیت ملی خود را تغییر داده است. تغییرات مکرر در دولت ترامپ البته موضوع جدیدی نیست اما اخراج بولتون از دولت راست گرای ترامپ اتفاق مهمی بود. تحلیلگران مختلف از زوایای متفاوتی به این موضوع پرداخته اند اما در این یادداشت قصد داریم، از دریچه نفت این اخراج را بررسی نماییم.

یکی از علل به قدرت رسیدن ترامپ، حمایت مالی، رسانه ای و سیاسی جمهوری خواهان علی الخصوص نئوکانهای آمریکایی است. رابطه جمهوری خواهان با کارتلهای نفتی و اسلحه در آمریکا نیز بسیار مستحکم و عمیق است به نحوی که براساس گزارش گاردین در انتخابات سال ۲۰۱۶، کارتلهای نفتی حدود ۱۰۰ میلیون دلار به ستاد کاندیدهای انتخابات کمک مالی نمودند که سهم نامزد های دموکرات حدود ۱۵ درصد و سهم نامزدهای جمهوری خواه ۸۵ درصد بود. در حالیکه در انتخاب سال ۲۰۰۰ و ۲۰۰۴ میزان جذب حمایت مالی از شرکتهای نفتی توسط نامزدهای جمهوری خواه، ۷۸ و ۸۰ درصد بوده است. جنگ افروزی در خاورمیانه، تسلط بر منابع نفتی کشورهای دیگر از طریق جنگ، مخالفت با قوانین دست و پاگیر محیط زیستی و دکترین حزب جمهور خواه در خصوص امنیت انرژی، باعث شده شرکتهای نفتی آمریکایی به جمهوری خواهان اقبال بیشتری نشان دهند. از آنطرف جمهوری خواهان نیز با شرکتهای بزرگ نفتی رابط نزدیکی نیز دارند. دیک چنی، معاون اول دولت بوش، یکی از معروفترین نئوکانها آمریکایی که یکی از طراحان جنگ عراق بود، سالها با شرکت هالیبرتون روابط کاری داشته و در رده های مختلف مدیریتی این شرکت حضور دارد. او همچنین سهامدار شرکت «جنی انرژی» است که پس از به رسمیت شناختن جولان به عنوان خاک اسراییل توسط ترامپ، قراداد اکتشاف نفت در این منطقه را با اسراییل امضا نمود. رکس تیلرسون، اولین وزیر خارجه دولت ترامپ، سالها رییس «اکسون موبیل» بزرگترین شرکت نفتی دنیا، بود. جرج بوش پسر صاحب شرکت «آروبوستو انرژی» فعال در زمینه اکتشاف نفت و گاز بود که بعدها با یک شرکت دیگر ادغام شد. جمهوری خواهان همواره با کارتلهای نفتی در ارتباط بوده اند و سعی نموده اند منافع آنها را در خفا و آشکار تامین نمایند اما ظاهرا رابطه ترامپ با این کارتلها شکل جدیدی به خود گرفته است. ترامپ از آغاز ریاست جمهوری خود توییتهای زیادی در خصوص قیمت نفت نوشته است. عمده حرف ترامپ هم جلوگیری از افزایش قیمت نفت خام ارزیابی می شود چرا که قیمت بنزین در آمریکا یک مولفه بسیار مهم اقتصادی، سیاسی و انتخاباتی است و ترامپ همواره نگران این افزایش قیمت است. اما شاید این یک روی سکه باشد، توییتهای ترامپ علیه قیمت نفت، اثرات دلخواه او را نداشته و اتفاقا بسیاری از موارد، نتیجه عکس نیز داده است. از این رو برخی تحلیلگران، علی الخصوص کسانیکه مسائل تجاری را به خوبی واقف هستند، تصور می کنند، توییتهای ترامپ، یکی از روشهای آربیتراژ گیری خود و شرکای تجاری¬اش است. رفتارهای سیاسی ترامپ شاید قابل پیش بینی نباشد اما رفتار تجاری او برای فعالان بازار تجارت آشنا است.در حقیقت ترامپ شاید در ظاهر تلاش می نماید با تهدید اوپک و تولید کنندگان نفت، در جهت منافع مردم آمریکا کاری انجام دهد اما شاید هدف پشت پرده رجز خوانیهای ترامپ در بازار نفت، کمک به کارتلهای نفتی جهت کسب سود از اختلاف قیمت (آربیتراژ) نفت، قبل و بعد از توییتها و مواضع دولت آمریکا در خصوص بازار نفت است. اگر این تحلیل از رفتار ترامپ درست باشد، اخراج جان بولتون یک نقطه ضعف در تجارت ترامپ محسوب می شود. جان بولتون حلقه اتصال دولت و شخص ترامپ به کارتلهای بزرگ نفتی و نئوکانهای وابسته به آنها بود. اخراج بولتون که قصد داشت با اقدامات نظامی و ایذایی، فعالیت کارتلهای اسلحه و نفتی آمریکا را تسهیل نماید ضربه بزرگی به این کارتلها وارد نموده اما اگر خود ترامپ، شخصا مسئولیت کمک به این کارتلها را برعهده گرفته باشد آن وقت اخراج بولتون راحت تر قابل تحلیل است. فارغ از مسائل بین المللی و اختلاف نظرهای ترامپ و بولتون، شاید ترامپ ترجیح داده در در سود کارتلهای نفتی ناشی از گفتار و کردارش در بازار نفت، شریکی نداشته باشد! باید منتظر واکنش کارتلهای نفتی آمریکا به این اخراج بود.